Lozan Antlaşması nedir, ne zaman ve kimler arasında imzalanmıştır? Alınan kararlar ve yazılar nelerdir?
Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923’te İsviçre’nin Lozan kentinde imzalanan bir antlaşmadır. Peki Lozan Antlaşması nedir, ne zaman imzalandı, detayları neler?
LOZAN ANLAŞMASI NEDİR?
Lozan Antlaşması (ya da yapıldığı tarihteki Türkçesi ile Lozan Barış Antlaşması), 24 Temmuz 1923 Türkiye Büyük Millet Meclisi, Britanya İmparatorluğu, Fransa Cumhuriyeti, İtalya Krallığı, Japonya Krallığı, Yunanistan Krallığı, Romanya Krallığı ve Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler Krallığı temsilcileri tarafından İsviçre’nin Lozan kentinde (Yugoslavya) Leman Gölü kıyısındaki Beau-Rivage Sarayı’nda. barış antlaşması imzalandı.
LOZAN ANLAŞMASI NE ZAMAN İMZALANMIŞTIR?
24 Temmuz 1923’te Lozan Antlaşması imzalandı. Bugünlerde Lozan’ın 97. kuruluş yıldönümü konuşuluyor.
LOZAN ANTLAŞMASININ TÜRKİYE’DEKİ TEMSİLCİLERİ KİMLERDİR?
İsmet Paşa (Umuru Hariciye Vekili, Edirne Mebusu)
Dr. İş Parıltı Beyefendi (Umuru Tıbbi ve Yardımcı Sosyal İşler Milletvekili, Sinop Milletvekili)
Hasan Beyefendi (Eski Milletvekili, Trabzon Milletvekili)
LOZAN ANLAŞMASINI HANGİ ÜLKELER İMZALADI?
türkiye
Britanya İmparatorluğu (İngiltere)
İtalya
Fransa
Japonya
Yunanistan
Romanya
Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler Krallığı
LOZAN ANLAŞMASI, GÖRÜŞÜLEN KONULAR VE ALINAN KARARLAR
Kapitülasyonlar:Hepsi kaldırıldı.
Türkiye-Suriye’nin Sonu:Fransızlarla imzalanan Ankara Anlaşmasında çizilen sınırlar kabul edildi.
Irak Sınırı: Musul konusunda bir anlaşmaya varılamadığı için İngiliz ve Türk Hükümetleri bu konuyu kendi aralarında müzakere edecek ve anlaşacaklardı. Bu anlaşmazlık Musul Sorunu’na dönüştü.
Türk-Yunan Sonu: Mudanya Mütarekesi’nde belirlendiği şekliyle kabul edildi. Meriç Nehri’nin batısındaki Karaağaç istasyonu ve Bosnaköy, Yunanistan’ın Batı Anadolu’da verdiği zarara karşılık savaş tazminatı olarak Türkiye’ye verildi.
Türkiye-İran Sınırı:Osmanlı Devleti ile Safevi Devleti arasında 17 Mayıs 1639’da imzalanan Kasr-ı Hoş Antlaşması’na göre belirlendi.
Kıbrıs: Osmanlı Devleti, İngilizleri Ruslara karşı çekmek için Kıbrıs’taki haklarının gizli kalması şartıyla 1878’de Kıbrıs’ı İngiliz idaresine verdi. Birleşik Krallık, I. Dünya Savaşı’nın başlamasının ardından 5 Kasım 1914’te Kıbrıs’ı ilhak ettiğini resmen ilan etti. Osmanlı Devleti bu kararı tanımadı. Türkiye, Lozan Antlaşması’nın 20. maddesi ile Birleşik Krallık’ın Kıbrıs’taki egemenliğini kabul etmiştir.
azınlıklar: Lozan Barış Antlaşması’nda azınlık, gayrimüslimler olarak belirlendi. Tüm azınlıkların Türk kökenli olduğu kabul edildi ve herhangi bir ayrıcalık verilmeyeceği belirtildi. Anlaşmanın 40. maddesinde şu hüküm yer alıyordu: “Gayrimüslim azınlıklara mensup Türk vatandaşları, diğer Türk vatandaşları ile hem hukuken hem de uygulamada birebir işlemlerden ve birebir güvencelerden yararlanacaklardır. Eşit haklara sahip olacaklardır.” her nevi okul ve benzeri eğitim ve öğretim kurumlarını kurmak, yönetmek ve denetlemek, burada kendi dilini serbestçe kullanmak ve dinî ayinlerini serbestçe ifa etmek.” Yunanistan’daki Yunanlıların Yunanistan’daki Türklerle mübadelesine karar verildi.
Savaş tazminatı: Müttefikler Birinci Dünya Savaşı nedeniyle istedikleri savaş tazminatlarından vazgeçtiler. Türkiye onarım bedeli olarak Yunanistan’dan 4 milyon altın talep etti ancak bu talep kabul edilmedi. Bunun üzerine 59. madde ile Yunanistan savaş hatası yaptığını kabul etti ve Türkiye tazminat hakkından feragat etti ve Yunanistan Karaağaç bölgesini sadece savaş tazminatı olarak verdi.
Osmanlı borçları: Osmanlı borçları, Osmanlı Devleti’nden ayrılan devletler arasında paylaştırıldı. Türkiye’ye düşen kısmın taksitler halinde Fransız Frangı olarak ödenmesi kararlaştırıldı. Yenilen Alman İmparatorluğu ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu devletlerinin Düyun-u Genele yönetim kurulundaki temsilcileri yönetim kurulundan çıkarılmış ve yapılan anlaşma ile kurumun faaliyetlerine devam edilerek yeni görevler verilmiştir. (Lozan Barış Antlaşması madde 45,46,47…55, 56).
Adalar: Midilli, Limni, Sakız, Semadirek, Sisam ve Ahikeria adalarının Yunan hakimiyetine ilişkin Osmanlı Devleti tarafından imzalanan 1913 Londra Antlaşması ve 1913 Atina Antlaşması ve 13 Şubat 1914’te Yunanistan’a tebliğ edilen karar, adaların askeri amaçla kullanılmamıştır. kullanılmamak kaydıyla kabul edilir. Anadolu kıyılarına 3 milden az mesafedeki adalar ile Bozcaada, Gökçeada ve Tavşan Adaları üzerindeki Türk hakimiyeti kabul edildi.
Osmanlı Devleti’nin 1912 Uşi Antlaşması ile İtalya’ya bıraktığı Oniki Adalar üzerindeki tüm haklardan on beşinci madde ile İtalya lehine feragat edilmiştir.
Boğazlar: Müzakerelerde en çok tartışılan konu boğazlar. Son olarak, süreksiz bir analiz tanıtıldı. Buna göre askeri olmayan gemiler ve uçaklar barış zamanında boğazlardan geçebilecek. Boğazların her iki tarafını silahsızlandırmak ve geçişi sağlamak amacıyla Türk liderli uluslararası bir konsey oluşturulmuş ve bu düzenlemelerin Milletler Cemiyeti güvencesi altında sürdürülmesine karar verilmiştir. Böylece Türk askerlerinin Boğazlar bölgesine girişi yasaklandı. Bu hüküm, 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile değiştirilmiştir.
Yabancı okullar:Türkiye’nin çıkaracağı yasalar doğrultusunda eğitimine devam etmesi kararlaştırıldı.
Patrikhaneler: Dünya Ortodokslarının dini lideri olan patrikhanenin, Osmanlı Devleti’nin bütün imtiyazları kaldırılarak, sadece din işlerini yürütme kuralı ve bu konuda verilen sözlere dayanılarak İstanbul’da kalmasına izin verildi. Ancak antlaşma metninde patrikhanenin statüsüne ilişkin tek bir karar yer almıyordu.
